Duurzaamheid wordt steeds belangrijker. Naast ‘goed voor de planeet’ moet beleid ook resultaten opleveren die blijvend zijn. Maar voor duurzame verandering zijn vaak ingewikkelde programma’s nodig. Hierdoor komen traditionele evaluatievragen als ‘Heeft beleid effect?’ in een ander daglicht te staan en zijn nieuwe onderzoeksmethoden nodig. Tegelijkertijd kunnen ook bescheiden maatregelen tot grote veranderingen leiden.

Coproductie is niet meer weg te denken uit de Nederlandse bestuurspraktijk. Hierbij ligt de focus vooral op de lokale bestuurslaag, waar coproductie makkelijker te implementeren zou zijn. Toch bestaan er wel degelijk coproductie-initiatieven op regionaal en nationaal niveau. De lokale, regionale en nationale overheid vervullen echter staatsrechtelijk en institutioneel gezien andere functies en voeren andere taken uit. Daarnaast verschilt de (gepercipieerde) afstand tussen burger en overheid tussen de bestuurslagen, evenals het abstractieniveau van de onderwerpen die op de betreffende bestuurslaag worden behandeld. Bestaand onderzoek richt zich echter nauwelijks op de vraag of coproductie hiermee wel op dezelfde wijze wordt vormgegeven op de verschillende bestuurslagen. Dit exploratieve onderzoek verkent deze verschillen door het bestuderen van zes coproductie-initiatieven op het gebied van duurzaamheid en ruimtelijke ordening en pleit voor meer onderzoek naar coproductie op regionaal en nationaal niveau.

Beleidsonderzoekers kunnen niet alle patronen doorbreken die ons sociaal contract op de proef stellen, maar ze kunnen wel verschil maken door spiegels voor te houden en handelingsperspectieven te bieden. Te vaak wordt meer bewijswaarde gehecht aan rationeel-analytisch of positivistisch onderzoek, zoals doelmatigheidsonderzoek, en minder aan kwalitatief onderzoek, dat meerdere realiteiten benadrukt. Beleidsonderzoekers kunnen laten zien hoe dit elkaar aanvult en van betekenis is voor effectief en legitiem beleid. In dit essay laat de auteur zien wat een sterk sociaal contract vraagt van beleidsmakers en onderzoekers.